Vücudumuzun Güneşe hasret kaldığı bu aylarda son zamanların popüler vitaminlerinden biri D vitamini akıllara geliyor. Peki D vitamininden nasıl yararlanabiliriz bizim için neden bu kadar önemli ve ne işe yarıyor ?
- D vitamini, güneş ışınları sayesinde %95 ‘i deride sentezlenir, kalsiyum ve fosforun bağırsaklardan emilmesini sağlar.
- D vitamini ,kalsiyum ve fosforun emilmesini sağlayarak özellikle büyüme ve gelişme çağındaki çocuklarda oldukça önemli bir yere sahiptir.
- D vitamini kemiklerin korunması ve yapımı için kalsiyumdan daha önemlidir Çünkü D vitamini eksikliğinde , ne kadar kalsiyum alınırsa alınsın bağırsaklardan emilemez .Bu nedenle yeterli D vitamini alımı kemik erimesini engeller.
- D vitamini pankreasta insülin üreten hücrelerin insülin üretimini uyarır. Bu şekilde insülin rezistansını azaltır. Bu sebeple tip 2 diyabetin(şeker hastalığının) önlenmesinde ve tedavisinde yardımcı olmaktadır.
- Güneşlenme derecesi ile serotonin düzeyleri arasında da olumlu bir ilişki olduğu bilinmektedir. Düşük D vitamini düzeyi kronik yorgunluğa ve depresyona neden olabilir. D vitamini eksik olduğu durumlarda yeterli miktarda takviye edilerek özellikle kış aylarında görülen depresyonu ortadan kaldırır.
- Kanser hücrelerinin büyümesini ve çoğalmasını önler. Yapılan çalışmalarda özellikle prostat, meme ve kolon kanserinden koruyucu özelliği olduğu kanıtlanmıştır.
- Bireylerde D vitamini düzeyinin düşük olması obeziteye neden olmaktadır. D. vitamini eksikliği ile birlikte adipoz doku (yağ dokusu) artışı ve dislipideminin (kandaki anormal yağ miktarının artışı ) görülmesi bunu kanıtlamaktadır.
- D vitamini Renin –Anjiotensin-Aldosteron sistemini inhibe ederek yüksek kan basıncını(hipertansiyonu ) önler, böbrek hastalıklarından korur, kalp damar hastalıklarına (koroner arter hastalıkları ) yakalanma risikini azaltır.
- D vitamini bağışıklık sistemi üzerinde oldukça önemli etkiye sahiptir. Bu nedenle D vitamini astım, romatoid artrit (iltihaplı eklem hastalığı ), Tip 1 diyabet, Chrohn hastalığı(iltihaplı sindirim sistemi hastalığı ) ve Multiple Skleroz (MS) gibi immune bozuklukların engellenmesinde ve tedavisinde etkin kullanılmaktadır.
Vitamin D Kaynakları: Karaciğer, balık( sardalya ve somon), kırmızı et, yumurta sarısı, balık yağı, tereyağı, süt, yogurt, peynir, tam tahıllı ekmek, mantar içerisinde en fazla vitamin D buşunduran besinlerdendir.
Günlük ihtiyaç:
0-30 yaş arası için 200 IU,
31-50 yaş arası için 300 IU,
51-70 yaş arası için 400 IU ve 71 yaş ve üzeri için 600 IU’dir.
Esas kaynak ;kollar, bacaklar ve yüzün koruyucu olmadan günde 20 dakika gün ışığına maruz kalmasıyla karşılanabilir.
Genelde yeteri kadar güneşlenmek vitamin D eksikliğini engellemektedir. Yalnız güneşin deriye ulaşmasındaki yüksek rakım veya enlem boylarında bulunması gibi sorunlar , hava kirliliği yaratan durumlar ve yaşlılıkta yoksunluk tabloları veya bazı hastalıklara yatkınlık D vitamini eksikliğine neden olur. Bu sebeple sağlık üzerine bütün bu önemli etkileri düşünülürse her bireyin önerilen dozlarda uzman kontrolünde Vitamin D alması gerekmektedir.
BESLENME ve DİYET UZMANI
ZÜLAL YALÇIN